8 / 18
Ενώ όμως καμιά ηθική αρετή δεν είναι έμφυτη, δεν αποκτάται
«φύσει»,
δεν είναι
ωστόσο και αντίθετη στη φύση
«παρά φύσιν».
Οι άνθρωποι από τη φύση τους έχουν
την προδιάθεση, την ικανότητα να δεχτούν τις αρετές, η τελείωση όμως γίνεται
«διά τοῦ ἔθους».
Ειδικά:
Διττῆς δή τῆς ἀρετῆς οὔσης, τῆς μέν διανοητικῆς τῆς δέ ἠθικῆς:
Η διάκριση των δύο μορφών της αρετής
3
έχει γίνει στο πρώτο βιβλίο και τώρα, στην
αρχή του δεύτερου, αναφέρεται αυτή και πάλι, συγκεφαλαιωτικά
.
Διακρίνει λοιπόν ο
Αριστοτέλης δύο μορφές της αρετής: α) τη διανοητική και β) την ηθική.
4
Οι δύο μορφές της
αρετής σχετίζονται με τα αντίστοιχα μέρη της ψυχής του
ανθρώπου:
α. Οι διανοητικές αρετές (π.χ. σοφία, σύνεση, φρόνηση) αφορούν το καθαρά
λογικό μέρος της ψυχής
(τό λόγον ἔχον).
β. Οι ηθικές αρετές (π.χ. δικαιοσύνη, ανδρεία) αφορούν το
ἐπιθυμητικόν
(το μέρος
της ψυχής που μετέχει και στο καθαρά λογικό μέρος, στο
λόγον ἔχον,
και στο
ἄλογον).
Το τρίτο μέρος της ψυχής, που αφορά τη διατροφή και την αύξηση του ανθρώπινου
οργανισμού, είναι καθαρά
ἄλογον
και γι' αυτό δεν έχει καμιάν απολύτως σχέση με
την αρετή.
ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ
ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
ΑΡΕΤΕΣ
ΤΡΟΠΟΣ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ
Χαρακτηρισμός
Είδη
΄Ελλογο
Διανοητική
Ἐπιστήμη, τέχνη,
Διανοητικές αρετές:
3
Για μια σύντομη αναφορά γενικά στον όρο «αρετή» στην αρχαία ελληνική σκέψη βλ. Π.
Παπαδημητρίου,
Αριστοτέλους «Ηθικά Νικομάχεια»,
Φιλόλογος, Καλοκαίρι 2000, σ. 297- 298.
4
Ωστόσο, θα εξετάσει πρώτα όχι την ουσία της αρετής αλλά τον τρόπο με τον οποίο αυτή
γεννιέται, την προέλευση της και τους απαραίτητους για την ύπαρξή της όρους, ενώ με την
ουσία της θα ασχοληθεί αργότερα.